Podciąganie kapilarne – ukryty wróg szczelności dachów stalowych

Nowoczesne dachy zachwycają płaskimi, minimalistycznymi profilami. Niski garb, gładka powierzchnia, symetryczne linie – to estetyka, której oczekują inwestorzy i architekci. Jednak za pięknym wyglądem kryje się poważne zagrożenie: podciąganie kapilarne. To zjawisko fizyczne sprawia, że woda zamiast spływać w dół, wnika w głąb zakładów blachy, prowadząc do nieszczelności. Problem nasila się przy niskich kątach nachylenia, silnym wietrze i błędach montażowych. Dlaczego płaskie profile są szczególnie podatne na kapilarność? Jak rozpoznać ryzyko i skutecznie mu przeciwdziałać?

Estetyka kontra szczelność

Rynek pokryć dachowych szczególnie w ostatniej dekadzie mocno się zmienił. Klienci coraz częściej oczekują płaskich, nowoczesnych profili z niskim garbem pozwalających tworzyć niemalże idealnie gładkie struktury połaci dachowych. Dominują kształty tworzące proste linie podkreślające symetrię. Symetria arkuszy pozwala układać je w każdym kierunku, tak by możliwe było zmniejszenie ilości widocznych połączeń arkuszy, a połacie wyglądały perfekcyjnie i równo.

Niestety wraz z tym trendem pojawiło się ryzyko nieszczelności.

Przy silnym wietrze z deszczem woda trafia w strefy zakładów. Jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne przy niskich kątach nachylenia połaci dachowych. Jeśli dojdzie do tego nieidealny montaż arkuszy – woda zaczyna przenikać. I to nie dlatego, że dach jest „dziurawy”, ale przez zjawisko zwane podciąganiem kapilarnym.

Podciąganie kapilarne – co to właściwie jest?

Podciąganie kapilarne to proste zjawisko fizyczne, które występuje zawsze wtedy, gdy mamy do czynienia z wąską szczeliną i obecnością wody. Naturalnym wydaje się, że woda powinna zawsze spływać w dół, zgodnie z grawitacją. W praktyce dzieje się jednak inaczej – woda potrafi „przemieszczać się pod górę” lub w bok.

Dlaczego tak się dzieje?

• Napięcie powierzchniowe sprawia, że cząsteczki wody „trzymają się razem” i chcą utrzymać zwartą powierzchnię.
• Adhezja powoduje, że woda „przykleja się” do ścianek szczeliny czyli powierzchni blachy.
• Jeśli szczelina ma odpowiednio małą szerokość, siła napięcia powierzchniowego i adhezji jest silniejsza niż grawitacja – woda zaczyna być „zasysana” w głąb.

Można to porównać do sytuacji w której przykładamy szklaną rurkę do wody – ciecz podciąga się w górę i utrzymuje za sprawą zjawiska zwanego meniskiem wklęsłym. Menisk wklęsły to zakrzywiona powierzchnia wody, która „ciągnie” ją w górę – im mniejsza szczelina, tym silniejszy efekt.

Na dachu rolę szklanej rurki odgrywa styk dwóch arkuszy blachy w miejscu ich zakładu. Jeśli w tym miejscu konstrukcji profilu (niski garb), tworzy się wąski kanalik, który działa jak rurka kapilarna i woda zamiast spływać po powierzchni, wnika w głąb zakładu podnosząc ryzyko nieszczelności.

Kiedy problem staje się krytyczny? Typowe sytuacje problemowe

Podciąganie kapilarne samo w sobie nie zawsze jest groźne, trudno jednak znaleźć punkt krytyczny jego występowania, zwykle problem pojawia się wtedy, gdy warunki na dachu sprzyjają jego występowaniu. Do najczęściej występujących przypadków należą:

Niski kąt nachylenia połaci

Im mniejszy spadek połaci dachowej, tym wolniej woda spływa po blasze, szczególnie po blachodachówkach ze względu na kaskadowy kształt profilu. Woda spływając po tego typu pokryciu dodatkowo spowalnia co daje jej więcej czasu, by znaleźć szczelinę i zostać wciągniętą do środka. Na dachach o niskim kącie ryzyko kapilarności rośnie wielokrotnie.

Silny wiatr połączony z opadami

Wiatr a w szczególności silny wiatr wdmuchuje wodę w zakład i dodatkowo powoduje różnicę ciśnień po obu stronach pokrycia. Takie zjawisko zwiększa siłę, z jaką woda „pcha się” w szczeliny. Gdy szczelina ma właściwości kapilarne (jest mała) woda nie tylko zostaje wdmuchnięta, ale też podciągnięta kapilarnie w głąb.

Błędy montażowe

Nieodpowiednio przeprowadzona niwelacja płaszczyzny podkonstrukcji do montażu arkuszy blachodachówki, nawet niewielkie ich przesunięcia względem siebie, brak odpowiedniego dociągnięcia – użycie nieodpowiednich wkrętów zszywających arkusze lub odgięcia krawędzi bocznych w miejscu zakładu może wystarczyć, aby kapilarność zaczęła działać. Nawet dach który na pierwszy rzut oka wygląda poprawnie może stać się otwartą furtką dla wody.

Nowoczesne płaskie profile

To z pewnością aktualny trend rynkowy. Estetyczne powierzchnie płaskie, które dobrze wyglądają, ale nie zawsze radzą sobie z odprowadzeniem wody. Im niższy garb i mniej wyraźny wzór przetłoczeń, tym trudniejsze zaprojektowanie optymalnego kształtu zapewniającego barierę dla zjawiska kapilarności.

Brak prawidłowej wentylacji połaci

Wentylacja to nie tylko kwestia odpowiedniego poziomu wilgoci w warstwach dachu, to również element wyrównania ciśnień. Jeżeli pod pokryciem dachowym nie ma odpowiedniego przepływu powietrza, różnica ciśnień pod i nad nim wzrasta. Efekt? Różnica ciśnień wspomagają zjawisko kapilarne, które staje się jeszcze silniejsze. Ryzyko nieszczelności pokrycia kilkukrotnie wzrasta.

Symetria profilu – piękna, ale wymagająca

Najnowsze trendy w architekturze budynków – inwestorzy, architekci i deweloperzy, spowodowały duże zapotrzebowanie na dachy o płaskiej strukturze powierzchni, najczęściej wybierane są te o małej ilości przetłoczeń lub te na których przetłoczenia stają się niewidoczne z odległości kilku metrów, gładka powierzchnia blachodachówek i ich niski garb to konstrukcje zbliżone wizualnie do paneli na rąbek czy dachówki płaskiej. To nadaje dachowi nowoczesny, minimalistyczny wygląd.

Niestety to właśnie w tego typu profilach zjawisko kapilarne jest najbardziej odczuwalne. Przy dachach o dużym spadku czy wysokim garbie (powyżej 25 mm), woda naturalnie szybciej spływa i ryzyko jest mniejsze. W przypadku płaskich, niskich profili – każda kropla ma więcej czasu, by znaleźć drogę do wnętrza zakładu, a siły kapilarne wykonują resztę pracy.

Jak skutecznie przeciwdziałać problemowi?

W przypadku płaskich blachodachówek panelowych niezbędne jest zaprojektowanie dodatkowych rozwiązań zabezpieczających. Sprawdzonym rozwiązaniem są rowki kapilarne, które przejmują i odprowadzają wodę zanim przedostanie się ona pod pokrycie dachowe.

Podciąganie kapilarne to zjawisko, którego nie da się wyeliminować z fizyki. Ale można mu skutecznie przeciwdziałać, projektując profile z uwzględnieniem rzeczywistych warunków panujących na dachu. Warto też pamiętać o starannym i zgodnym z zaleceniami producenta montażu. Dokładność i estetyka montażu to istotny aspekt odpowiadający za szczelność pokrycia dachowego.

Blachodachówka TIGRA PLUS – doskonalsza forma sprawdzonego rozwiązania

W odpowiedzi na wyzwania związane z podciąganiem kapilarnym firma Blachy Pruszyński wprowadza innowacyjne rozwiązanie – blachodachówkę TIGRA PLUS, która łączy nowoczesny wygląd z jeszcze większym bezpieczeństwem:

• Rowek kapilarny z bocznym odprowadzeniem wody – kluczowy element gwarantujący skuteczną barierę dla zjawiska podciągania kapilarnego. Rowek kapilarny umieszczony na dole każdego modułu odprowadza wodę na zewnątrz, eliminując ryzyko jej wnikania w zakład.
• Profil asymetryczny – dzięki asymetrycznemu kształtowi możliwe jest zastosowanie sprawdzonego elementu konstrukcyjnego, jakim jest rowek kapilarny. To rozwiązanie znane z blachodachówek ciętych na wymiar, teraz dostępne w nowoczesnej formie.
• Estetyka bez kompromisów – TIGRA PLUS zachowuje dotychczasową estetykę płaskiej połaci z nanofalą i niskim trapezowym garbem, na wzór tabliczki czekolady. Wygląd pozostaje niezmieniony, bezpieczeństwo wzrasta.
• Montaż bez zmian – asymetryczny kształt nie komplikuje procesu montażu. Ta sama kolejność, te same wkręty zszywające i elementy wentylacyjne. Jedyna różnica to sposób nakładania arkuszy w miejscu zakładu – identyczny jak w blachodachówkach ciętych na wymiar.

Blachodachówka panelowa TIGRA PLUS to przykład, w którym lifting konstrukcji profilu daje wielki krok naprzód w zakresie szczelności i trwałości dachu. Produkt pokazuje, że nie trzeba rezygnować z nowoczesnej estetyki, aby zapewnić pełne bezpieczeństwo przed podciąganiem kapilarnym.