Z punktu widzenia inwestora może się wydawać, że wiedza techniczna o kącie nachylenia dachu jest nieistotna. Jednak nachylenie dachu zasadniczo wpływa na bryłę całego budynku oraz wygodę jego użytkowania, a nawet koszty eksploatacji.
Kąt nachylenia dachu wskazuje, czy mamy do czynienia z dachem płaskim, spadzistym lub średnio spadzistym. Dlatego już na wczesnym etapie współpracy z projektantem, przebudowie istniejącego budynku czy zakupie gotowego projektu warto wiedzieć, ile wynosi nachylenie dachu i w jaki sposób determinuje ono, np. dobór pokrycia dachowego, materiałów izolacyjnych czy wybór ekipy dekarskiej. Podpowiadamy, jak obliczyć kąt nachylenia dachu na potrzeby inwestora i jakie ma ono znaczenie.
Kąt, jaki powstaje pomiędzy połacią dachu a poziomem, nazywany jest kątem nachylenia dachu. Jego wartość wyrażana jest najczęściej w stopniach lub w procentach. Typowe domy jednorodzinne budowane w Polsce mają nachylenie dachu wynoszące 30-45 stopni. Nawet w przypadku dachu płaskiego mamy do czynienia z niewielkim nachyleniem, które wynosi co najmniej 3 stopnie i służy odprowadzeniu wód opadowych z połaci (ten typ dachu nazywany jest także stropodachem). Dachy z większym kątem nachylenia, czyli dachy strome mające kąt nachylenia ok. 60 stopni, budowane są zazwyczaj na terenach górskich, gdzie notuje się nasilone opady deszczu i śniegu.
Kąt nachylenia dachu stanowi część konstrukcji budynku, dlatego zlecając projekt domu jednorodzinnego warto przedyskutować go z projektantem, biorąc pod uwagę kwestie estetyczne, praktyczne i finansowe wynikające z określonego rodzaju dachu. Gotowy projekt domu zawiera zwykle alternatywne kąty nachylenia dopuszczane przez autora projektu. Zwiększenie lub zmniejszenia kąta w stosunku do tych propozycji na późniejszym etapie budowy niesie ze sobą wiele konsekwencji dla inwestora, m.in. wzrost kosztów związanych z rozwiązaniami konstrukcyjnymi dachu, a nawet budynku, konieczność zmiany rodzaju pokrycia dachowego, a także ponowne załatwianie spraw formalnych związanych z uzyskaniem nowego pozwolenia na budowę.
Rozważając wybór rodzaju dachu warto pamiętać, że:
Kąt nachylenia dachu – tabela
Kąt nachylenia dachu to bardzo ważny paremetr, dlatego dobrze jest znać jego dokładną wartość. W zależności od podejścia może być podawany w stopniach albo w procentach.
TABELA:
| wzniesienie dachy (w cm) | kąt nachylenia stopnie) | kąt nachylenia (procenty) |
|---|---|---|
| 25 cm | 14° | 24,9% |
| 30 cm | 17° | 30,6% |
| 40 cm | 22° | 40,4% |
| 45 cm | 24° | 44,5% |
| 49 cm | 26° | 48,8% |
| 59 cm | 28° | 53,2% |
| 75 cm | 37° | 75,4% |
| 84 cm | 40° | 83,9% |
| 90 cm | 42° | 90,0% |
| 100 cm | 45° | 100,0% |
Kąt nachylenia dachu podawany jest w dwóch wartościach: w stopniach lub w procentach. Producenci pokryć dachowych w opisie swoich produktów najczęściej określają minimalne nachylenie dachu w stopniach, z kolei dekarze stosują przelicznik procentowy.
Aby nie pogubić się w dość skomplikowanych wyliczeniach, najlepiej skorzystać z gotowej tabeli. Punktem wyjścia jest obliczenie wzniesienia dachu w centymetrach, na podstawie którego można wyliczyć lub sprawdzić w tabeli wartość w stopniach lub w procentach.
Nawet jeśli inwestor nie posiada wiedzy technicznej, na własny użytek może samodzielnie obliczyć kąt nachylenia dachu. Jak to zrobić?
Oto kąty nachylenia dachu najcześciej spotykane w Polsce:
Wybór projektu z określonym rodzajem dachu – spadzistym lub płaskim – w dużym stopniu determinuje wybór pokrycia dachowego. Dlatego inwestorzy najczęściej decydują się na dachy średnio spadziste, które dają największy wybór, jeśli chodzi o rodzaj pokrycia i konkretnych modeli w danym stylu. Na jaki dach jakie pokrycie można zastosować?
Nawet niewielka zmiana kąta nachylenia połaci, szczególnie gdy mamy do czynienia z wartościami granicznymi, może sprawić, że wybrany przez inwestora model nie może być zastosowany lub trzeba zmodyfikować techniki montażowe zwiększające ogólne koszty budowy.
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na tak zadane pytanie, ponieważ kluczowa jest lokalizacja budynku – strefa wiatrowa i strefa opadów dla jego lokalizacji. Dach powinien mieć taki kąt nachylenia, aby możliwe było efektywne odprowadzanie wód i aby nie zalegał na nim śnieg, który pod wpływem mrozu staje się sporym obciążeniem dla konstrukcji dachu.
W Polsce najbardziej popularne są dachy średnio spadziste mające ok. 30-45 stopni. Dają one dodatkową przestrzeń do wykorzystania na poddaszu, tym samym zwiększają metraż budynku. Ich dodatkową zaletą jest możliwość zastosowania zarówno blachodachówki panelowej, blachodachówki na wymiar, dachówki betonowej oraz ceramicznej.
Minimalny kąt nachylenia dachu określany jest w przypadku każdego rodzaju oraz każdego modelu pokrycia dachowego. W przypadku dachówki wynosi on 10 stopni, blachodachówki 10-14 stopni (w zależności od modelu), dla gontu bitumicznego ok 10-11 stopni, dla blachy trapezowej 5 stopni a dla blachy płaskiej 3 stopnie.
Dekarze powinni zapoznać się z instrukcją montażu wybranego przez inwestora modelu dachówki czy blachodachówki, aby odpowiednio przygotować pod niego konstrukcję składającą się z łat i kontrłat lub sztywne poszycie (deskowanie) odpowiednio zaizolowane specjalną membraną lub papą – jak to ma miejsce w przypadku dachów o małym kącie nachylenia (mniej niż 20 stopni ) .
Dach dwuspadowy i jednospadowy są najprostsze i najszybsze w budowie oraz najtańsze. Najbardziej popularny w naszej strefie klimatycznej jest dach dwuspadowy, który dobrze radzi sobie z odprowadzaniem wód opadowych i śniegiem oraz pozwala na wykorzystanie poddasza do celów mieszkaniowych. Dzięki temu, że nie ma załamań wymagających dodatkowej izolacji i akcesoriów (jak to ma na miejscu w dachach wielospadowych), dach dwuspadowy jest rekomendowanym rozwiązaniem w budownictwie pasywnym. W porównaniu do dachu jednospadowego ma znacznie większy kąt nachylenia, a przez to jest bardziej widoczny. Wybór materiału na pokrycie oraz precyzja wykończenia mają w tym przypadku ogromne znaczenie wizualne.
Dach jednospadowy może być dachem płaskim (powyżej 3 stopni) lub dachem skośnym, chętnie wykorzystywanym w budynkach gospodarczych, przybudówkach oraz w nowoczesnych budynkach mieszkalnych w stylu modernistycznym. Dach jednospadowy ma nieskomplikowaną konstrukcję, pozwala na efektywne wykorzystanie najwyższej kondygnacji (brak skosów) i jest alternatywą dla dachów płaskich. W ostatnich latach stropodach jest chętnie wykorzystywany przez architektów w bardziej skomplikowanych projektach nowoczesnych budynków składających się z kilku brył. Ten rodzaj dachu może być jedynym rozsądnym rozwiązaniem w sytuacji, gdy budynek jest zlokalizowany na granicy działki i odpływ wód opadowych nie może być skierowany na działkę sąsiada. Dachy jednospadowe są rozwiązaniem estetycznym, tańszym w budowie niż dachy płaskie i nadają się do montażu paneli fotowoltaicznych.
Dach jednospadowy pojawia się w projektach nowoczesnego budownictwa, a także przebudowach domach jednorodzinnych popularnych w latach 70-80, tzw. „pudełkowych” . Przyjmuje się, że minimalny kąt nachylenia dachu jednospadowego wynosi 3 stopnie, a maksymalny 45 stopni. Większe nachylenie sprawia, że dach sprawniej odprowadza wody opadowe i pozbywa się zalegającego śniegu.
Dachy dwuspadowe są zazwyczaj wybierane ze względów praktycznych i ekonomicznych. Mogą mieć charakter dachu średnio spadzistego lub stromego. Kąt tworzony przez dwie połacie wynosi zazwyczaj 30-45 stopni, a w niektórych rejonach nawet 60 stopni. Przy dużym spadku wody opadowe i śnieg nie stanowią większego zagrożenia dla szczelności dachu, za to zmniejszenie nachylenia może wymagać zamontowania rozbijaczy śniegu lub płotów przeciwśniegowych.
Wybór kąta nachylenia połaci na etapie projektowania lub adaptacji projektu do warunków zabudowy powinien być dobrze przedyskutowany z architektem i przemyślany z członkami rodziny – użytkownikami budynku. Co warto wziąć pod uwagę?
Tak, jednak taka zmiana wymaga spełnienia określonych warunków.
Profesjonalnie opracowany projekt budynku mieszkalnego lub usługowego zawiera szczegółowe informacje dotyczące dachu, w tym jego kształt wraz ze stopniem nachylenia, rodzaj pokrycia i technologię, w jakiej ma być wykonany. Zdarza się jednak, że inwestor musi dokonać korekty projektu ze względu na jego adaptację do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i warunków zabudowy lub ze względu na potrzebę zmiany sposobu wykorzystania poddasza. Po pierwsze, takiej zmiany nie można wykonać samodzielnie i wymaga ona zgody projektanta – autora lub pracowni architektonicznej. Jeśli zmiana dotyczy 5 stopni kąta nachylenia, zazwyczaj zgoda na taką zmianę jest zapisana w dokumentacji dołączanej do projektu. Większa zmiana wymaga oceny i aktualizacji projektu przez architekta, który bierze pod uwagę parametry techniczne budynku oraz kwestie estetyczne, jak choćby zachowanie proporcji bryły budynku. Może się okazać, że konieczne jest przeprojektowanie całej konstrukcji dachu. Po drugie, zmiana kąta nachylenia połaci należy do tzw. istotnych zmian w projekcie budowlanym. Jeśli inwestor otrzymał już pozwolenie na budowę, musi ponownie zgłosić do urzędu zmodyfikowany projekt i wystąpić o nowe pozwolenie.
Zdarzają się sytuacje, że właściciel domu decyzuje się na przebudowę dachu, jak to ma miejsce przy okazji starszego domu. Ewentualna zmiana kąta nachylenia istniejącego dachu lub podniesienie dachu wymaga ponownych wyliczeń wykwalifikowanego projektanta z uprawnieniami, ponieważ przebudowa zmieni obciążenie ścian szczytowych, fundamentów i stropu. Zarówno zmiana kąta nachylenia o więcej niż 5 stopni, jak i podniesienie dachu jest poważną ingerencją w bryłę budynku i wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.
Przystępując do budowy inwestor musi zapoznać się z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (w skrócie, MPZP), a jeśli go nie ma – z warunkami zabudowy (w skrócie, WZ). Te akty ustalane przez radę miasta lub gminy określają wiele szczegółowych wytycznych dla inwestorów, m.in. kąt nachylenia połaci, maksymalną wysokość kalenicy, kolor pokrycia a nawet kolor elewacji. Zazwyczaj dopuszczalny stopień nachylenia dachu mieści się w przedziale 15 do 30 stopni. Wspominane dokumenty są dostępne na stronach internetowych miasta lub gminy w Biuletynie Informacji Publicznej. O warunki zabudowy można się starać nie będąc jeszcze właścicielem działki i w ten sposób filtrować projekty domu, które go spełniają.
Jeżeli inwestor złożył wniosek o wydanie warunków zabudowy i są one dla niego niekorzystne, może się od decyzji odwołać w ciągu 14 dni na podstawie przepisów art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego i złożyć wniosek o zmianę warunków zabudowy. Warto upewnić się, jakie dokumenty należy skompletować, jakie zgody uzyskać i jakie opłaty skarbowe uiścić, aby złożony wniosek miał wartość prawną.
