Budowa domu a dostępność wykwalifikowanej kadry budowlanej
W sektorze budownictwa nie widać zastojów, a wręcz przeciwnie polski rynek budowlany się rozwija – dotyczy to zarówno największych placów budowy, jak i domów jednorodzinnych. Niestety podczas realizacji projektów można natrafić na trudności związane z dostępnością firm budowlanych. Dlatego też planując budowę domu, warto odpowiednio wcześnie zacząć poszukiwania wykwalifikowanej ekipy.
Chociaż w branży budowlanej jest zatrudnionych bardzo wiele osób, to jednak wolnych etatów nie brakuje. W ostatnich latach w całej gospodarce zauważalny jest spadek zainteresowania tą specyficzną branżą, która wymaga nie tylko fachowej wiedzy, ale także dobrego stanu zdrowia, kondycji i nierzadko siły fizycznej. Takie kryteria sprawiają, że budownictwo mieszkaniowe „opanowane jest” przez mężczyzn w wieku produkcyjnym. Dlaczego więc brakuje „siły roboczej” na polskich budowach?
Starzejące się społeczeństwo – wiele osób pracujących w branży budowlanej osiąga wiek emerytalny, a młodsze pokolenia nie są zbytnio zainteresowane tą dziedziną.
Małe zainteresowanie zawodami technicznymi – wiele osób wybiera studia wyższe w innych dziedzinach, co prowadzi do niedoboru fachowców w zawodach technicznych i rzemieślniczych.
Wysokie wymagania i trudności w pracy – praca w budownictwie często wiąże się z dużym wysiłkiem fizycznym, na dodatek w trudnych warunkach atmosferycznych przez wiele godzin, co może zniechęcić potencjalnych kandydatów.
Niskie płace – mimo że wynagrodzenia są konkurencyjne, to w wielu przypadkach nadal są one niższe niż w innych sektorach, co wpływa na decyzje zawodowe młodych ludzi. Jak wynika z danych GUS, przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze budowlanym wynosi ok. 8000 zł brutto – a w dzisiejszych czasach nie jest to zbyt atrakcyjna kwota.
Brak odpowiednich programów kształcenia – nie oszukujmy się, w naszym kraju brakuje odpowiednich programów edukacyjnych, które przygotują młodych ludzi do pracy w branży budowlanej, w tym praktyk zawodowych i szkoleń.
Negatywny wizerunek branży – polskie budownictwo często jest negatywnie postrzegane i kojarzone z niskim statusem zawodowym, ponadto związanym z ciężką oraz niebezpieczną pracą.
Migracja zarobkowa – wiele osób decyduje się na emigrację w poszukiwaniu lepszych zagranicznych kontraktów, co dodatkowo pogłębia niedobory kadrowe.
Należy podkreślić, że przed 2022 rokiem dość nieciekawą sytuację ratowali robotnicy ze Wschodu, dzięki którym nie dochodziło do przestojów. Niestety po inwazji Rosji na Ukrainę wielu przedsiębiorców boryka się z brakiem pracowników.
Braki kadrowe a inwestycje publiczne
W sektorze publicznym, w tym w postępowaniach przetargowych, również obserwuje się trudności związane z brakiem dostępnych wykonawców. Niejednokrotnie przedsiębiorstwa składające oferty nie są w stanie rozpocząć realizacji projektów z powodu braku siły roboczej lub odpowiednich specjalistów. Brak środków finansowych na inwestycje w kadry tylko pogłębia problem, szczególnie w mniejszych podmiotach, które nie mogą konkurować płacowo z dużymi firmami.
Jakich specjalistów budowlanych brakuje w Polsce
Na polskim rynku budowlanym występuje niedobór wielu specjalistów. Najbardziej poszukiwane zawody to:
inżynierowie budownictwa – szczególnie w specjalizacjach takich jak budownictwo infrastrukturalne, ogólne oraz drogowe i mostowe,
murarze i cieśle – tradycyjne zawody budowlane, w których brakuje wykwalifikowanych wykonawców,
zbrojarze – specjaliści zajmujący się przygotowaniem zbrojenia w konstrukcjach betonowych także są w deficycie,
elektromonterzy i technicy instalacji elektrycznych – rosnące zapotrzebowanie na instalacje elektryczne sprawia, że specjaliści w tej dziedzinie są poszukiwani,
hydraulicy i specjaliści od instalacji sanitarnych – z uwagi na nowe inwestycje zarówno mieszkalne, jak i komercyjne rośnie zapotrzebowanie na tych specjalistów,
specjaliści od wentylacji i klimatyzacji – rozwój nowoczesnych technologii oraz potrzeba zapewnienia optymalnych warunków przebywania w pomieszczeniach sprawia, że ci fachowcy są bardzo potrzebni,
architekci i projektanci – z punktu widzenia dobrej koniunktury budownictwa potrzebni są również architekci i projektanci,
specjaliści ds. zarządzania projektami budowlanymi – brakuje także osób z umiejętnościami w zakresie zarządzania budowami oraz koordynacji prac,
geodeci – ich rola w procesie budowlanym jest kluczowa, a ich liczba często nie nadąża za zapotrzebowaniem.
Wszystkie osoby wykonujące wymienione zawody odgrywają znaczącą rolę w szeroko rozumianym procesie budowy. Należy jednak zaznaczyć, że sytuacja na rynku pracy jest dynamiczna, więc zapotrzebowanie na konkretne profesje może się zmieniać w zależności od bieżących trendów w budownictwie i inwestycjach.
Budowa domu 2025 – jak niedobór fachowców wydłuża terminy i zwiększa koszty?
Budowa domu w 2025 roku może być bardziej skomplikowane niż w poprzednich latach. Jednym z najważniejszych czynników wpływających na tę sytuację jest niedobór wykwalifikowanych fachowców. Jak brak specjalistów może wydłużać budowę domu i zwiększać – i tak niemałe – koszty?
Wydłużenie czasu budowy. Z powodu niedoboru fachowców dostępność ekip budowlanych jest mocno ograniczona. Duża część firm może mieć już zapełniony grafik prac na wiele miesięcy do przodu, co powoduje, że rozpoczęcie budowy może opóźnić się nawet o kilka miesięcy. Długie oczekiwanie na rozpoczęcie prac prowadzi do wydłużenia całkowitego czasu procesu budowy.
Wzrost kosztów pracy. Wzrost popytu na usługi budowlane w obliczu ograniczonej liczby dostępnych fachowców prowadzi do wzrostu kosztów pracy. Firmy budowlane mogą podnosić stawki, aby przyciągnąć pracowników, co automatycznie przekłada się na wyższe koszty całej inwestycji.
Problemy z jakością wykonania. W sytuacji, gdy brakuje wykwalifikowanej kadry, przedsiębiorstwa budowlane mogą decydować się na zatrudnianie mniej doświadczonych lub nieodpowiednio przeszkolonych pracowników. Następstwem takiego postępowania może być niższa jakość wykonania, co z kolei zazwyczaj wymusza poprawki i dodatkowe wydatki w najbliższych latach użytkowania domu.
Trudności w pozyskaniu materiałów budowlanych. Wzmożony popyt na materiały budowlane, który idzie w parze z niedoborem fachowców, może prowadzić do zwiększenia niedoboru materiałów na rynku oraz wzrostu ich cen. Wydłużony czas oczekiwania na dostawy materiałów może dodatkowo opóźniać postęp prac budowlanych.
Planowanie i organizacja. W obliczu trudności związanych z dostępnością fachowców inwestorzy mogą być zmuszeni do bardziej skomplikowanego planowania i organizacji budowy. Może to obejmować poszukiwanie specjalistów z innych regionów, co wiąże się z dodatkowymi kosztami związanymi z zapewnieniem noclegu oraz potencjalnymi problemami z koordynacją pracy różnych ekip.
Zwiększone ryzyko opóźnień. W sytuacji, gdy projekty budowlane są zależne od wielu podwykonawców, a ci są obciążeni innymi zleceniami, istnieje ryzyko opóźnień w realizacji poszczególnych etapów. Każde opóźnienie może generować dodatkowe koszty, a także frustrację inwestorów.
W obliczu tych wyzwań osoby planujące budowę domu w 2025 roku powinny być przygotowane na dłuższy czas realizacji oraz potencjalne wzrosty kosztów. Dobrze jest więc rozważyć wcześniejsze zarezerwowanie usług fachowców oraz starannie planować każdy etap budowy, aby zminimalizować ryzyko opóźnień i dodatkowych wydatków.
Jak przeciwdziałać brakowi fachowców? Szkolenia w budownictwie
Brak fachowców w branży budowlanej zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym dotyka wiele krajów – oczywiście nie omija Polski. Aby zapobiec temu zjawisku w kolejnych latach, warto wdrożyć procedury i działania, które zwiększą liczbę fachowców w danej dziedzinie. Poniżej kilka propozycji:
programy szkoleniowe i kursy zawodowe: – system szkolnictwa zawodowego (średniego i wyższego) jest niewystarczająco rozwinięty, należy więc stworzyć takie programy kształcenia, które będą dostosowane do potrzeb rynku budowlanego. Ponadto należy umożliwić praktyki zawodowe w firmach budowlanych; – kursy dla dorosłych, którzy chcą zmienić zawód lub zdobyć nowe umiejętności finansowane z budżetu państwa – w tym miejscu należy podkreślić, że renomowani producenci materiałów budowlanych organizują szkolenia. Na przykład firma Blachy Pruszyński oferuje bogaty program szkoleń dla dekarzy. Lokalizacje są różne. Oprócz stacjonarnych, przeprowadzanych w siedzibie firmy w Sokołowie, a także w Ośrodku Szkolenia Dekarzy PSD w Pruszkowie doradcy techniczni podróżują po całym kraju, by jak najwięcej osób mogło z nich skorzystać. Szkolenia składają się nie tylko z części merytorycznej, ale przede wszystkim praktycznej;
kampanie promujące zawody budowlane – prowadzenie kampanii informacyjnych, pokazujących zalety pracy w budownictwie (m.in. stabilność zatrudnienia czy dobre zarobki) oraz stworzenie pozytywnego wizerunku zawodów budowlanych;
wsparcie finansowe dla uczniów i studentów kształcących się w kierunkach związanych z budownictwem – np. stypendia, dofinansowania czy programy pożyczkowe na pokrycie kosztów kształcenia, które będą spłacane dopiero po uzyskaniu zatrudnienia;
współpraca z przedsiębiorstwami – organizacja dni otwartych w firmach budowlanych, aby uczniowie mogli zobaczyć, jak praca wygląda w praktyce;
realne zachęty – oferowanie atrakcyjnych warunków zatrudnienia, tj. elastyczne godziny pracy, możliwości rozwoju zawodowego i pakiety socjalne, a także wprowadzenie dla pracowników programów lojalnościowych, które nagradzają długotrwałą współpracę, np. wzrost wynagrodzeń;
inwestycje w nowe technologie – wykorzystanie np. druku 3D czy oprogramowania opartego na sztucznej inteligencji może przyciągnąć nowych członków zespołu zainteresowanych innowacjami.
Te istotne zmiany i działania przyczynią się do zwiększenia zainteresowania pracą w branży budowlanej oraz poprawią jakość kształcenia, co w dłuższej perspektywie przyczyni się do zmniejszenia niedoboru fachowców w Polsce.
Jak ograniczyć nieprawidłowe wykonanie wykończeń przez niewykwalifikowanych wykonawców?
Aby ograniczyć nieprawidłowe wykonanie wykończeń przez niewykwalifikowanych wykonawców, budując dom, możemy zabezpieczyć się w różny sposób:
wybór odpowiednich firm budowlanych – zatrudniajmy wyłącznie sprawdzonych specjalistów z pozytywnymi referencjami (uwaga: lepiej nie kierować się najniższą ceną), sprawdzajmy także certyfikaty i licencje wybranych specjalistów;
szczegółowe umowy – podpisujmy z ekipami budowlanymi umowy, najlepiej jak będą szczegółowo określać zakres prac, terminy, materiały oraz standardy jakości. Dobrze jak w umowie znajdą się klauzule dotyczące kar umownych za niedotrzymanie warunków;
nadzór i kontrola jakości – regularnie monitorujmy postępy prac, co pozwoli wykryć ewentualne błędy na wczesnym etapie. Sprawdzonym rozwiązaniem jest zatrudnienie inspektora nadzoru budowlanego lub specjalisty ds. jakości, który będzie odpowiedzialny za kontrolę wykonania prac;
dokumentacja – dokumentujmy postępy prac, zachowajmy ewidencję wszelkich ustaleń i zmian w projekcie;
odpowiednie materiały – ustalmy standardy dotyczące jakości materiałów, które mają być użyte w projekcie, ponadto sprawdzajmy dostarczane materiały przed rozpoczęciem prac.
Przestrzeganie powyższych kroków pomoże w ograniczeniu nieprawidłowego wykonania wykończeń i zwiększy szanse na uzyskanie wysokiej jakości efektów.
Podsumowanie
Jak widać, polska branża budowlana ma spore problemy i czeka ją ogromna rewolucja. Dotyczy ona nie tylko kadr, ale również przemian technologicznych. Wymaga to jednak współpracy między rządem, instytucjami edukacyjnymi i branżą budowlaną. Większe i mniejsze podmioty, które szybko dostosują się do zmieniających warunków rynkowych będę miały szansę na sukces. Z punktu widzenia inwestora prywatnego, planowanie budowy domu w najbliższych latach wymaga nie tylko dobrego projektu i uzyskania pozwolenia, ale przede wszystkim dostępności fachowców. W okresie pandemii wielu pracowników zmieniło branżę lub wyjechało za granicę, co wciąż odczuwamy na polskich budowach. Tylko skoordynowane działania administracji, edukacji i firm budowlanych mogą odwrócić ten niekorzystny trend w całej gospodarce.
